Matera wordt beschouwd als een van de oudste permanent bewoonde steden ter wereld. Al zo’n 9.000 jaar geleden vestigden de eerste mensen zich in dit gebied, aangetrokken door de natuurlijke grotten in het kalksteen en de strategische ligging aan de rand van een kloof. Deze grotten, later bekend als de Sassi, werden generaties lang bewoond – soms als eenvoudige schuilplaatsen, soms als uitgewerkte woningen compleet met keukens, stallen en zelfs kerken.

Gedurende de middeleeuwen groeide Matera uit tot een levendige nederzetting. De bewoners bouwden steeds meer structuren in en bovenop de rotsen, wat leidde tot het iconische, gelaagde straatbeeld van vandaag. In die tijd ontstonden ook veel van de rotskerken die je nu nog kunt bezoeken, uitgehouwen in de bergwand en rijkelijk beschilderd met fresco’s.

Toch is Matera ook een stad met een rauwe geschiedenis. Tot ver in de 20e eeuw leefden mensen in armoede in de vochtige grotten, vaak zonder stromend water of elektriciteit. De leefomstandigheden waren zo schrijnend dat de stad in de jaren 1950 werd uitgeroepen tot “nationale schande” van Italië. Honderden gezinnen werden gedwongen te verhuizen, en de Sassi kwamen leeg te staan.

Pas decennia later begon de wederopstanding. Dankzij hernieuwde waardering voor de geschiedenis en cultuur van de stad, én forse investeringen, werd Matera langzaam nieuw leven ingeblazen. In 1993 kregen de Sassi de status van UNESCO-werelderfgoed, en in 2019 werd Matera uitgeroepen tot Culturele Hoofdstad van Europa.

Vandaag de dag is Matera het bewijs van hoe een plek met diepe littekens kan transformeren tot een bron van trots, inspiratie en verwondering.

De Sassi van Matera

Als je Matera binnenkomt, lijkt het op het eerste gezicht misschien een verzameling oude huizen op een heuvel. Maar zodra je dichterbij komt, ontvouwt zich een wonderlijk doolhof van grotwoningen, trappen, boogjes en smalle steegjes. Dit zijn de Sassi – de iconische wijk van Matera waar eeuwen aan menselijke geschiedenis letterlijk in de rotswand is uitgehakt.

De Sassi bestaan uit twee delen: Sasso Caveoso en Sasso Barisano. De eerste heeft een ruiger, authentieker karakter en voelt alsof je terugreist in de tijd. De tweede is iets meer ontwikkeld en biedt ook winkels en restaurants, maar behoudt diezelfde mystieke sfeer. Veel van de woningen zijn nog steeds zichtbaar in hun oorspronkelijke staat, met een enkele kamer die dienst deed als keuken, woonkamer, stal en slaapkamer tegelijk. Andere grotten zijn inmiddels gerestaureerd tot sfeervolle B&B’s, galerieën of kleine musea.

Het meest indrukwekkende aan de Sassi is hoe de architectuur op natuurlijke wijze in het landschap overloopt. Woningen zijn deels uitgehouwen in de bergwand en deels opgebouwd met het materiaal dat uit diezelfde berg werd gehaald. Daken zijn vaak tegelijkertijd het terras van de woning erboven. Het is een verticaal dorp waarin boven en beneden in elkaar overlopen, verbonden door kronkelende paadjes, trappetjes en rotspaden.

Als je ooit wilt ervaren hoe het is om letterlijk in de geschiedenis rond te lopen, dan is dit dé plek.

Madonna delle Virtù en San Nicola dei Greci

Deze bijzondere rotskerk ligt verscholen in de wand van de kloof die uitkijkt over de Gravina-rivier. Je komt er door een klein poortje en een reeks trappen die je geleidelijk van het moderne pad naar het mysterieuze hart van de Sassi brengen. Eenmaal binnen voelt het alsof je terug de tijd in stapt: alles is uitgehouwen uit de rots – muren, gewelven, altaren.

De Chiesa della Madonna delle Virtù en San Nicola dei Greci vormen samen een indrukwekkend complex. Ooit maakten ze deel uit van een klooster, later dienden ze als kerk, opslagruimte en uiteindelijk als expositieruimte. Je ziet er nog steeds sporen van fresco’s, en de eenvoud van de ruimtes contrasteert prachtig met de rijkdom van hun geschiedenis.

Wat dit bezoek zo indrukwekkend maakt, is niet alleen de plek zelf, maar ook de stilte. De dikke stenen muren houden het geluid tegen, waardoor elk voetstapje galmt en het bijna vanzelfsprekend is om te fluisteren. Deze plek is doordrenkt van een sobere, ingetogen spiritualiteit – alsof het geloof hier niet alleen gevierd werd, maar ook geleefd, verstild, gedragen.

Chiesa di San Pietro Caveoso – aan de rand van de afgrond

Aan de uiterste rand van de Sassi, uitkijkend over de kloof van de Gravina, staat de Chiesa di San Pietro Caveoso. Deze kerk lijkt zich vast te klampen aan de rotswand, als een wachter die al eeuwenlang uitkijkt over de afgrond. Haar ligging is dramatisch — en juist daardoor zo indrukwekkend.

De kerk werd gebouwd in de 13e eeuw, op een plek waar al eerder religieuze gebouwen stonden. Van buiten is het een robuuste, rustieke constructie van tufsteen, die perfect opgaat in het omringende landschap. Binnen is het interieur sober, maar authentiek: met houten plafonds, eenvoudige altaren en sporen van fresco’s die herinneren aan haar lange geschiedenis. Hier geen rijkdom of marmer, maar juist de stilte van een plek waar eeuwenlang gebeden is.

Wat deze kerk bijzonder maakt, is de combinatie van architectuur en locatie. Terwijl je binnen bent, hoor je nauwelijks iets van de wereld buiten. En zodra je weer naar buiten stapt, word je overweldigd door het uitzicht: de diepe kloof, de kale rotswanden aan de overkant, en het besef dat Matera op het snijvlak leeft van cultuur en natuur, mens en steen, geschiedenis en leegte.

Nog meer te zien in Matera

Wie wat langer in Matera verblijft, doet er goed aan om ook buiten de bekende paden te kijken. Naast de Sassi en de rotskerken zijn er plekken die wat minder op de voorgrond staan, maar die het verhaal van de stad verdiepen en verrijken.

Zo biedt het Museo Nazionale in Palazzo Lanfranchi een prachtig inkijkje in de kunst, religie en beeldcultuur van de regio. Het gebouw zelf, statig en rijk aan geschiedenis, is al de moeite waard, maar binnen vind je een stille rijkdom aan schilderijen en religieuze objecten die je een ander beeld geven van Matera dan je buiten op straat ervaart.

Voor wie juist benieuwd is naar het alledaagse leven van vroegere bewoners, is het Museo della Civiltà Contadina een aanrader. Hier wandel je letterlijk door werkplaatsen, keukens en woonruimtes uit het verleden. Alles ademt eenvoud, handwerk en een leven dat zich grotendeels afspeelde onder de grond.

Buiten de stadsmuren vind je het Belvedere di Murgia Timone, aan de overkant van de kloof. Vanaf dit punt kijk je uit over Matera in haar volle gelaagdheid – een stad uit steen opgebouwd, met de rots als fundament én als dak. Vooral bij zonsopkomst of -ondergang is het uitzicht adembenemend, alsof je naar een levend schilderij kijkt.

Aan de rand van de Sassi ligt de Chiesa di San Pietro Caveoso, iets minder druk bezocht dan andere kerken, maar met een indrukwekkende ligging en een bijna tastbare rust. Het is een plek die je uitnodigt om even stil te zijn.

En wie iets echt unieks wil meemaken, zou een uitstapje kunnen maken naar de Crypt of the Original Sin, iets buiten de stad. In deze eeuwenoude rotskerk vind je muurschilderingen die zó oud en zó intens zijn, dat ze je even losmaken van tijd en plaats. Een verborgen plek met een bijna sacrale stilte.

Matera is geen stad die je afvinkt — het is een plek waar je langzaam doorheen moet bewegen. Waar je blijft ontdekken, juist daar waar je het niet verwacht.

Camping Bosco Selva: sereen

We stonden op Camping Bosco Selva, een eenvoudige, natuurlijke camping op ongeveer twee kilometer van het centrum van Alberobello. De camping ligt in een bosrijk gebied aan de rand van het Parco della Murgia, waardoor je midden in het groen verblijft, maar toch op loop- of fietsafstand van de Trulli en het historische hart van Alberobello.

De sfeer op de camping is rustig en gemoedelijk. Geen animatie, geen zwembad, maar juist eenvoud, schaduw en stilte. De staanplaatsen liggen onder hoge bomen, het sanitair is schoon en de beheerder vriendelijk en behulpzaam. Er is een klein infohok met folders en tips, en je kunt er fietsen huren als je de omgeving al trappend wilt verkennen.

Voor ons was het een fijne plek om na een dag vol indrukken gewoon even te landen. Niet bijzonder in luxe of aankleding, maar juist prettig in zijn eenvoud. Camping Bosco Selva is een plek waar je buiten leeft, tussen de bomen, en waar je — misschien zonder het meteen te merken — precies de rust vindt die je op zo’n reis af en toe nodig hebt. Qua afstand, was het ver gelegen van Matera, maar we wisten nog niet dat het onze harten zou stelen.

Bezoek Matera

Matera verraste ons. Niet omdat het niet op ons lijstje stond, niet omdat we niet wisten wat we konden verwachten — maar juist omdat het alles overtrof. De stad is ruig en zacht tegelijk. Het is geen bestemming die zich direct blootgeeft, maar eentje die je langzaam in zich opneemt.

De lagen van geschiedenis, de stilte in de grotten, de oneindige trappen en steegjes, de wisselwerking tussen natuur en steen — het raakte ons dieper dan we hadden gedacht. Matera heeft iets tijdloos. Alsof je op een plek bent die er altijd al was, en altijd zal blijven.

Het is een stad die je moet voelen en een omgeving om te ontdekken. En die, als je je ervoor openstelt, je gegarandeerd bijblijft. Wij willen in elk geval terug.

Ben jij er geweest? Of droom je ervan te gaan? Deel je ervaring of tip hieronder — ik lees graag met je mee.

Dit vind jij ook vast interessant …